Karadağ’daki Sahibinden.com Benzeri İnternet Siteleri Üzerine Kapsamlı Bir Analiz

20 Ağustos 2025 admin

Karadağ’ın çevrimiçi ilan ve pazar yeri ekosistemi, belirli sektörlere odaklanmış çeşitli platformlarla karakterize edilmektedir. Emlak, otomotiv ve iş ilanları için özel siteler bulunurken, daha geniş kapsamlı genel ilan platformları da mevcuttur. Uluslararası platformların ve sosyal medyanın yerel pazar dinamiklerindeki rolü oldukça belirgindir. Dijital reklamcılık ortamı sürekli gelişmekte olup, Google’ın arama motoru pazarındaki ezici üstünlüğü, çevrimiçi görünürlük için kritik bir faktördür. Emlak ve turizm gibi kilit sektörler, çevrimiçi faaliyetleri ve ekonomik büyümeyi yönlendiren temel unsurlardır.

Çevrimiçi Pazar Yerlerinin Bağlamı

Çevrimiçi ilanlar ve pazar yerleri, günümüzde vazgeçilmez bir dijital altyapı haline gelmiştir. Somut mallardan hizmetlere ve istihdam fırsatlarına kadar geniş bir işlem yelpazesini kolaylaştırmaktadırlar. Bu platformlar, alıcıları ve satıcıları, kiracıları ve ev sahiplerini, işverenleri ve iş arayanları bir araya getiren merkezi merkezler olarak hizmet vererek, çeşitli pazarlarda ekonomik faaliyetleri düzene sokmakta ve şeffaflık sağlamaktadır.

Kullanıcının Referansı (sahibinden.com)

Kullanıcının sorgusu, emlak, araç, iş ve genel mal/hizmetler dahil olmak üzere kapsamlı, çok kategorili teklifleriyle tanınan önde gelen bir Türk çevrimiçi platformu olan sahibinden.com’a atıfta bulunmaktadır. Bu rapor, Karadağ’da benzer işlevsellikler sunan internet sitelerini belirlemeyi ve analiz etmeyi, ülkenin dijital ilan ve e-ticaret ortamının ayrıntılı bir görünümünü sunmayı amaçlamaktadır.

3. Karadağ’daki Başlıca Çevrimiçi İlan ve Pazar Yeri Platformları

Karadağ’ın çevrimiçi pazar yeri ortamı, farklı ihtiyaçlara hitap eden çeşitli platformlardan oluşmaktadır. Aşağıdaki tablo, bu sitelerin genel bir görünümünü sunmaktadır:

Platform Adı	Birincil Odak Alanı	Temel Hizmetler/Özellikler	Dikkat Çekici İstatistikler/İddialar
Patuljak.me	Genel İlanlar	Satış, kiralama, takas, hizmet bulma	“Karadağ’daki en büyük platform”
Internet Oglasnik	Genel İlanlar	Ücretsiz ilan yayınlama, çeşitli kategorilerde arama	“En iyi ilan sitesi” misyonu
Mali Oglasi Crna Gora	Genel İlanlar / Çok Kategorili	Kısa ilanlar, iş ilanları, emlak ve otomotiv bağlantıları	İş ilanları için bahsediliyor
Oglasi.me	Genel İlanlar	Çeşitli kategorilerde ilan yayınlama ve arama; Android uygulaması mevcut	WebLab Group’un bir parçası
Montenegro Prospects	Emlak	Premium, indirimli ve uzman tavsiyeli mülkler; uluslararası odak	“En deneyimli Uluslararası Emlak Acentesi”
Estitor.com	Emlak	Satılık, kiralık, kısa dönem kiralık; kapsamlı pazarlama	“76.792’den fazla aktif emlak ilanı – Mevcut En Büyük Veritabanı!”
Crnagoranekretnine.me	Emlak	Evler, daireler, arsalar; premium ve indirimli mülkler	Kapsamlı yerel emlak portalı
AutoDiler.me	Otomotiv	Kullanılmış araba, motosiklet, kamyon, tekne ve oto yedek parça satışı	“Karadağ’da kullanılmış araba satışı için en çok ziyaret edilen site”
Zaposli.me	İş İlanları	Şehir ve sektöre göre iş ilanları; işveren ve aday kayıtları	“Neredeyse tüm büyük şirketler bu web sitesinde reklam verir” , 477 aktif ilan
Prekoveze.me	İş İlanları	İş ilanları, özgeçmiş oluşturma, istihdam rehberleri, sosyal medya tanıtımı	“İlk Karadağ İnternet istihdam hizmeti” , 300 aktif ilan
Berza Rada	İş İlanları	Mesleğe ve konuma göre iş arama, ücretli reklam paketleri	“Karadağ’daki en geniş iş seçeneği” , 300’den fazla iş ilanı
Datika.me	Özel E-ticaret	Ev aletleri, küçük ev aletleri, güvenlik sistemleri	“Karadağ’da E-ticaret platformu”

Tablo 1: Karadağ’daki Başlıca Çevrimiçi İlan ve Pazar Yerleri (Genel Bakış)

3.1. Genel İlanlar ve Çok Kategorili Platformlar

Karadağ’da sahibinden.com gibi geniş bir yelpazeyi kapsayan genel ilan siteleri önemli bir yer tutmaktadır. Patuljak.me, “Karadağ’da eşyaların satışı, alımı, kiralanması ve takası ile çeşitli hizmet türlerinin bulunması için en büyük platform” olarak açıkça tanımlanmaktadır. Bu geniş kapsam, onu genel ilanlar segmentinde sahibinden.com’a en yakın Karadağ eşdeğeri haline getirmektedir. Kendi ifadesiyle “en büyük platform” olması, genel ilanlar alanında önemli bir pazar payına ve kullanıcı tabanına sahip olduğunu göstermektedir.

Bir diğer platform olan Internet Oglasnik, misyonunu “birçok kategori ve konum arasında kolayca gezinebileceğiniz ve tercihlerinize mükemmel şekilde uyan ilanları, teklifleri ve hizmetleri bulabileceğiniz en iyi ilan web sitesini sunmak” olarak tanımlamaktadır. Kullanıcıların “ücretsiz ilan yayınlayabileceği ve satılık, kiralık, takaslık ve ücretsiz verilen teklifleri ve hizmetleri arayabileceği” belirtilmektedir. Ücretsiz ilan yayınlama modeli, yüksek bir ilan hacmine katkıda bulunma ve geniş bir mal ve hizmet yelpazesi için canlı bir eşler arası pazar yeri oluşturma potansiyeline sahiptir.

Mali Oglasi Crna Gora ise iş portalları bağlamında “Kısa ilanlar” için bir kaynak olarak bahsedilmektedir. Ayrıca Crnagoranekretnine.me ve AutoDiler.me ile olan bağlantısı aracılığıyla emlak ve otomotivle de dolaylı olarak ilişkilendirilmektedir. Bu durum, Mali Oglasi Crna Gora’nın daha geniş bir ilan portalı olabileceğini veya uzmanlaşmış sitelerden ilanları bir araya getiren bir ağ olabileceğini düşündürmektedir. Farklı kategorilerdeki varlığı, çeşitli öğelerle ilgilenen kullanıcılar için daha birleşik bir arama deneyimi sunan genel bir ilan merkezi veya birleştirici bir ağ rolüne işaret etmektedir.

Oglasi.me, Karadağ’da genel ilanlar için bir platform olarak hizmet vermektedir ve bir Android uygulaması da mevcuttur. Bu platform, AutoDiler.me’nin de bir parçası olduğu WebLab Group tarafından geliştirilmiştir. Bu bağlantı, WebLab Group’un Karadağ’da hem özel (otomotiv) hem de genel ilan pazarlarında önemli bir varlığa sahip olduğunu göstermektedir. Oglasi.me uygulaması, konum, kişisel bilgiler, uygulama etkinliği ve finansal bilgiler gibi çeşitli veri türlerini toplayabilir ve paylaşabilir.

Bu genel ilanlar pazarının yapısına bakıldığında, Patuljak.me’nin “en büyük” genel platform olduğu iddiasına rağmen, Internet Oglasnik, Mali Oglasi Crna Gora ve Oglasi.me’nin varlığı, genel ilanlar pazarında bir miktar parçalanma olduğunu göstermektedir. Bu durum, sahibinden.com’un yüksek düzeyde konsolide edilmiş modelinden farklılık göstermektedir. Kullanıcının sahibinden.com’a atıfta bulunması, kapsamlı, çok kategorili ilan teklifleriyle bilinen bir platform arayışını ifade etmektedir. Karadağ’da tüm genel ilanlar için benzer şekilde baskın, tek bir platform olsaydı, araştırma metinleri muhtemelen bu tek liderliği daha güçlü bir şekilde vurgulardı. Bunun yerine, Patuljak.me, Internet Oglasnik, Mali Oglasi Crna Gora ve Oglasi.me gibi birden fazla platformun her birinin genel ilanlar alanında belirli iddialarda bulunduğunu veya biraz farklı değer teklifleri sunduğunu (örneğin, “en büyük”, “ücretsiz ilanlar”) görmekteyiz. Bu durum, kullanıcıların tüm genel kategorilerde kapsamlı ilanları bulmak için birden fazla platformda gezinmesi gerekebileceğini veya hiçbir tek platformun sahibinden.com’un Türkiye’deki tartışmasız, çok kategorili hakimiyet düzeyine ulaşamadığını göstermektedir. Bu parçalanma, kullanıcı rahatlığı açısından bir zorluk teşkil edebileceği gibi, gelecekte pazarı konsolide etmek isteyen bir oyuncu için bir fırsat da sunabilir.

3.2. Emlak Pazar Yerleri

Karadağ’daki emlak piyasası, hem yerel hem de uluslararası odaklı çeşitli çevrimiçi platformlar aracılığıyla canlı bir şekilde temsil edilmektedir.

Platform Adı	Mülk Türleri	Temel Özellikler/Değer Teklifi	Coğrafi Odak
Montenegro Prospects	Daireler, Villalar, Evler, Arsalar	Premium, indirimli, uzman tavsiyeli; uluslararası emlakçı; kişiselleştirilmiş hizmet	Karadağ Kıyıları, Kotor Körfezi, Lustica
Estitor.com	Satılık, Kiralık, Kısa Dönem Kiralık	76.792+ aktif ilan; kapsamlı dijital pazarlama (Facebook, Instagram, YouTube, Google, Native); ücretsiz ilan yayınlama	Karadağ geneli (Tivat, Kotor, Podgorica, Budva, Herceg Novi)
Crnagoranekretnine.me	Evler, Daireler, Arsalar	Premium, indirimli mülkler; pazar rehberleri ve bilgiler	Karadağ geneli (Andrijevica, Bar, Budva, Cetinje, Herceg Novi, Kotor, Tivat)
RealEstate.com.au	Daireler, Evler	Uluslararası listeleme, geniş fiyat aralığı	Herceg Novi, Kotor, Budva, Rafailovići
Savills	Lüks Villalar, Daireler, Yeni Gelişmeler	Uluslararası ağ, yerel uzmanlık, pazar raporları, fiyat üzerine anlaşma	Dobrota, Kotor, Tivat, Podi, Herceg Novi, Stoliv, Skaljari, Donja Lastva, Prcanj
Rightmove	Lüks Oteller, Villalar, Şaleler	Yüksek değerli, turizm odaklı mülkler; uluslararası erişim	Petrovac, Kolasin, Tivat, Radovići, Bečići, Budva, Kotor, Herceg Novi, Bar
Booking.com	Daireler, Apart Oteller	Kısa dönem kiralama, yüksek kullanıcı derecelendirmeleri	Kotor, Budva, Tivat, Cetinje, Becici, Bar
Expedia	Apart Oteller	Kısa dönem kiralama, yüksek kullanıcı derecelendirmeleri	Kotor, Budva, Podmaine, Tivat, Becici, Blizikuce, Bar

E-Tablolar’a aktar

Tablo 2: Karadağ’daki Emlak Portalları (Detaylı Karşılaştırma)

Montenegro Prospects, kendisini “Karadağ Emlak ve Karadağ emlak piyasasında uzmanlaşmış en deneyimli Uluslararası Emlak Acentesi” olarak konumlandırmaktadır. Platform, “Premium mülkler”, “İndirimli fiyat” listelemeleri ve “Uzman tavsiyesi” (uzmanlar tarafından özenle seçilmiş mülkler) sunmaktadır. Rusya ve ABD’den gelen müşteri referansları, şirketin profesyonelliğini, objektif bilgi sağlamasını ve kişisel müşteri ihtiyaçlarına odaklanmasını vurgulamaktadır. Bu platform, özellikle lüks mülkler ve kişiselleştirilmiş, uzman rehberliğinde hizmetler sunarak, üst düzey ve uluslararası bir müşteri kitlesini hedeflemektedir. Uluslararası alıcılara güçlü odaklanması ve yabancı müşterilerden gelen olumlu referanslar, Karadağ’ın emlak sektöründe dış yatırımların önemli rolünü desteklemektedir.

Estitor.com, “76.792’den fazla aktif emlak ilanı – Mevcut En Büyük Veritabanı!” ile övünmektedir. Listelemeleri “Satılık”, “Kiralık” ve “Kısa Dönem Kiralık” olarak kategorize etmektedir. Estitor, “Facebook reklamcılığı”, “Instagram reklamcılığı”, “YouTube reklamcılığı”, “Google reklamcılığı” ve “Native reklamcılık” dahil olmak üzere kapsamlı bir pazarlama stratejisi kullanmaktadır. Mülk sahipleri “mülk ilanlarını ücretsiz yayınlayabilir”. Müşteri referansları, platformun basitliğini, mükemmel müşteri desteğini ve geniş mülk seçeneğini sürekli olarak övmektedir. Estitor’un geniş veritabanı, agresif çok kanallı dijital pazarlama yaklaşımıyla birleştiğinde, onu Karadağ emlak ilanları pazarında önemli bir oyuncu olarak konumlandırmaktadır. Satıcılar için ücretsiz ilan modeli, geniş envanterine katkıda bulunan önemli bir faktördür ve bu da onu geniş bir mülk arayan kitle için başvurulacak bir platform haline getirmektedir.

Bir diğer önemli yerel emlak portalı olan Crnagoranekretnine.me, “Nekretnine Crna Gora” (Karadağ Emlak) sunmaktadır ve bu, “Kuće” (Evler), “Stanovi” (Daireler) ve “Placevi” (Arsalar) içermektedir. Montenegro Prospects’a benzer şekilde, “Premium nekretnine” ve “Sniženo” (indirimli fiyatlar) özelliklerine sahiptir. Site ayrıca Karadağ emlak piyasası hakkında rehberler ve bilgiler de sunmaktadır. Bu platform, Estitor’a doğrudan bir yerel rakip olarak hizmet vermekte, çeşitli mülk türleri ve pazar bilgileri sunmaktadır. Varlığı, Karadağ emlak ilanları sektöründe rekabetçi ve dinamik bir ortam olduğunu göstermektedir.

RealEstate.com.au ,

Savills ve

Rightmove gibi başlıca uluslararası emlak platformları, Karadağ’da aktif olarak mülk listelemektedir. Savills, “uzman uluslararası ofis ağı” ve “yerel uzman” bilgisini vurgularken , Rightmove lüks villalar ve kayak şaleleri de dahil olmak üzere bir dizi yüksek değerli mülkü sergilemektedir. Karadağ mülklerinin bu küresel platformlarda tutarlı bir şekilde yer alması, ülkenin güçlü uluslararası çekiciliğini ve emlak piyasasında, özellikle yüksek değerli ve turizm odaklı gelişmelerde önemli yatırım potansiyelini vurgulamaktadır. Bu platformlar, yabancı alıcıları çekmek için hayati kanallar olarak hizmet vermektedir.

Esas olarak kısa dönemli konaklamaya odaklanmış olsalar da, Booking.com ve

Expedia gibi platformlar, Karadağ’ın Kotor ve Budva gibi önemli turistik destinasyonlarında önemli sayıda daire ve apart otel listelemekte ve genellikle yüksek kullanıcı derecelendirmelerine sahiptir. Bu platformlar, geleneksel emlak satış ilanları olmasa da, güçlü bir turizm sektörünün göstergesidir. Kısa dönemli kiralamalara olan yüksek talep, mülk yatırımlarını doğrudan etkilemekte ve turizm endüstrisi ile emlak ilanları piyasası arasında simbiyotik bir ilişki yaratmaktadır.

Araştırma verileri, Karadağ emlak pazarında yabancı yatırımın ve turizmin sadece katkıda bulunan faktörler değil, birincil itici güçler olduğunu açıkça göstermektedir. Montenegro Prospects’ın açıkça “Uluslararası Emlak Acentesi” rolünü üstlenmesi ve Rusya ile ABD’den gelen referanslar, uluslararası alıcıların pazardaki ağırlığını ortaya koymaktadır. Savills’in “uluslararası ağı” vurgusu da bu durumu desteklemektedir. Bu durum, Karadağ’daki emlak piyasasının arz ve talebinin önemli bir kısmının yabancı kuruluşlardan kaynaklandığını veya bunlardan büyük ölçüde etkilendiğini göstermektedir. Bu nedenle, Karadağ’daki ilanların bu sektördeki analizi, yerel bir pazardan farklı olarak bu güçlü uluslararası boyutu kabul etmelidir.

Ayrıca, Estitor’daki kısa dönemli kiralama ilanlarının önemli sayısı ve Booking.com ile Expedia’da yer alan çok sayıda daire ve apart otel, Karadağ’ın gelişen turizm endüstrisi ile emlak satış piyasası arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu ortaya koymaktadır. Yatırımcılar muhtemelen mülkleri kısa dönemli kiralama amacıyla satın almaktadır, bu da ilan platformlarında hem “satılık” hem de “kiralık” ilanlara olan talebi artırmaktadır. Bu, başarılı turizmin emlak yatırımını teşvik ettiği, bunun da satılık ve kiralık mülk arzını artırdığı ve böylece ilan sitelerini daha da zenginleştirdiği bir geri bildirim döngüsü yaratmaktadır. Bu, Karadağ’ın çevrimiçi pazarını şekillendiren önemli bir ekonomik dinamiktir.

3.3. Otomotiv İlanları

Karadağ’ın otomotiv sektörü, hem kullanılmış araçlar hem de yeni araçlar için çeşitli çevrimiçi ve çevrimdışı kanallar aracılığıyla hizmet vermektedir.

AutoDiler.me, “Karadağ’da kullanılmış araba, motosiklet, kamyon, tekne ve oto yedek parça satışı için en çok ziyaret edilen site” olarak sunulmaktadır. WebLab Group’un bir parçası olan AutoDiler.me , kullanıcıların kolayca “İlan yayınlamasına” olanak tanımakta ve özel bir mobil uygulamaya sahiptir. Platform, “Arabalar”, “Motosikletler”, “Taşıma” (ticari araçlar), “Tarım” (tarım araçları), “Makine” (iş makineleri), “Denizcilik” (deniz araçları), “Hizmetler” ve “Parça ve Ekipman” dahil olmak üzere kapsamlı bir kategori yelpazesi sunmaktadır. Ayrıca, mağazalar, oto galeriler, temsilciler, oto hurdacılar ve araç tescil hizmetleri gibi çeşitli hizmetleri de listelemektedir. Geniş seçimi nedeniyle genellikle övgüyle bahsedilse de, bazı kullanıcı yorumları site yavaşlığı ve otomatik veya manuel şanzıman veya farklı araç gövde tipleri arasında seçim yapma seçeneklerinin eksikliği gibi önemli eksikliklere işaret etmektedir. AutoDiler.me, hem özel hem de ticari araç satışları ile ilgili hizmetler ve parçalar için baskın çevrimiçi platform gibi görünmekte ve Karadağ’ın otomotiv sektörü için birincil dijital merkez olarak hizmet vermektedir. Güçlü mobil varlığı, pazar konumunu daha da sağlamlaştırmaktadır.

Podgorica, Toyota, Mazda, Kia, Fiat, Mercedes-Benz, Seat, Opel, Ford, Suzuki, Renault, Peugeot, Subaru, BMW ve Volkswagen dahil olmak üzere büyük uluslararası otomobil markalarının çok sayıda resmi bayiliğine ev sahipliği yapmaktadır. Bu bayilikler yeni araçlar sunmakta ve muhtemelen kendi çevrimiçi varlıklarına sahiptir. Resmi bayilerin güçlü bir ağının varlığı, Karadağ’da yeni araçlar için sağlıklı bir pazar olduğunu göstermekte ve AutoDiler gibi ilan platformları tarafından kolaylaştırılan kullanılmış araç pazarını tamamlamaktadır. Bayiler, takas edilen araçları satmak veya belirli teklifleri tanıtmak için de ilanları kullanabilirler.

BCA “bir Avrupa kullanılmış araba pazar yeri” ve

BE FORWARD “1 numaralı Japon kullanılmış araba ihracatçısı” olarak tanımlanmakta ve her ikisi de Karadağ için araç tedariki bağlamında bahsedilmektedir. Bu uluslararası platformlara açıkça atıfta bulunulması, Karadağ’ın kullanılmış araba pazarının önemli bir kısmının ithalata dayandığını göstermektedir. Bu durum, belirli modellerin daha küçük yerel arzından, belirli yabancı markalara olan tüketici tercihinden veya uluslararası kaynaklardan gelen avantajlı fiyatlandırmadan kaynaklanabilir ve kullanılmış araçlar için küreselleşmiş bir tedarik zincirine işaret etmektedir.

AutoDiler.me’nin “en çok ziyaret edilen site” olduğu iddiası , çevrimiçi otomotiv ilanlarında güçlü, potansiyel olarak tekelci bir pazar liderliğine sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, bu hakimiyet, arzın Avrupa (BCA ) ve Japon (BE FORWARD ) kullanılmış araba ihracatçılarından yapılan ithalatlarla önemli ölçüde desteklendiği bir pazarda mevcuttur. Bu durum, AutoDiler.me’nin hem yerel olarak üretilen hem de uluslararası olarak tedarik edilen bir pazar için kritik yerel arayüz olarak hizmet verdiğini göstermektedir. AutoDiler.me’nin başarısı, sadece yerel alıcıları ve satıcıları birbirine bağlamakla kalmayıp, aynı zamanda ithal araçların yerel pazara entegrasyonunu da kolaylaştırmaktadır.

AutoDiler.me’nin bariz pazar liderliğine rağmen, kullanıcı yorumları açıkça “site yavaşlığı” ve “otomatik veya manuel şanzıman veya farklı araç gövde tipleri arasında seçim yapma seçeneklerinin eksikliği gibi önemli eksiklikler”den bahsetmektedir. Bu durum, platformun erken hareket avantajı veya güçlü alternatiflerin eksikliği nedeniyle baskın olsa da, kullanıcı deneyiminin bir zayıflık olabileceğini düşündürmektedir. “En çok ziyaret edilen” bir site genellikle olumlu bir kullanıcı deneyimi anlamına gelir. Ancak, kullanıcı yorumlarındaki doğrudan çelişki (“yavaş”, “önemli eksiklikler” ), AutoDiler.me’nin liderliğinin üstün ürün tasarımından ziyade pazar ataleti veya sınırlı rekabetten kaynaklanabileceğini göstermektedir. Bu durum, AutoDiler.me için platform iyileştirmelerine yatırım yapma veya yeni bir oyuncunun önemli ölçüde daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunarak mevcut oyuncunun konumuna meydan okuma potansiyeli bulunduğunu ortaya koymaktadır.

3.4. İş Arama Portalları

Karadağ’daki iş piyasası, hem resmi çevrimiçi portallar hem de önemli derecede aktif sosyal medya kanalları aracılığıyla işlemektedir.

Platform Adı	Hedef Kitle	Temel Özellikler/Hizmetler	Aktif İlanlar/İşverenler (varsa)	Dil Desteği
Zaposli.me	Genel iş arayanlar, büyük şirketler	Şehir ve sektöre göre iş ilanları; işveren ve aday kayıtları	477 aktif ilan (214 Turizm, 206 Konaklama)	Montenegrin
Prekoveze.me	Genel iş arayanlar, işverenler	İş ilanları, özgeçmiş oluşturma, istihdam rehberleri, sosyal medya tanıtımı	300 aktif ilan (105 Turizm, 97 Konaklama)	Montenegrin (kısmi eksiklik olarak belirtiliyor)
Berza Rada	Genel iş arayanlar, işverenler	Mesleğe ve konuma göre iş arama, ücretli reklam paketleri	300+ iş ilanı, 50+ işveren	Montenegrin, İngilizce
WoM – Montenegro Expats & Visitors Club (Facebook grubu)	Gurbetçiler, ziyaretçiler	İş arama, iş ilanı, eşya satışı/kiralanması/takası	Topluluk odaklı, “belki de en iyi öneri”	Çoğunlukla İngilizce (gurbetçi odaklı)
LinkedIn	Profesyoneller, işverenler	Profesyonel ağ oluşturma, doğrudan işverenlerle iletişim	1000’den fazla karar vericiye doğrudan erişim	Çok dilli
Careerjet.me	Genel iş arayanlar	İş arama motoru, çeşitli kaynaklardan ilan toplama	Belirtilmemiş	Montenegrin
Jooble.org	Genel iş arayanlar	İş arama motoru, çeşitli kaynaklardan ilan toplama	Belirtilmemiş	Montenegrin
Employment Service of Montenegro (Zavod za zapošljavanje/Biro rada)	İşsizler, işverenler	İş piyasası için merkezi kamu kurumu, iş teklifleri	Belirtilmemiş, ikamet izni gerektiriyor	Montenegrin

Tablo 3: Karadağ’daki İş Arama Platformları (Detaylı Karşılaştırma)

Zaposli.me, “iş arayan neredeyse tüm büyük şirketlerin reklam verdiği” lider bir istihdam platformu olarak konumlandırılmıştır. Şehir (örneğin Podgorica, Budva, Tivat, Kotor) ve sektör (örneğin Turizm, Konaklama, Satış, Profesyonel Hizmetler, Hijyen Bakımı) bazında kapsamlı iş ilanları sunmaktadır. Şu anda 477 aktif iş ilanı bulunmakta olup, Turizm ve Konaklama özellikle öne çıkan kategorilerdir. Bu platform, özellikle Karadağ’da önemli istihdam sağlayan turizm ve konaklama gibi kilit ekonomik sektörlerde, yerleşik şirketler için merkezi ve yoğun olarak kullanılan bir resmi iş portalı gibi görünmektedir.

Prekoveze.me, Zaposli.me’ye “çok benzer” olarak tanımlanmakta ve özellikle “ülkemizdeki işgücü piyasasındaki arz ve talep hakkında güncel bilgi sunan ilk Karadağ İnternet hizmeti” olarak belirtilmektedir. Özgeçmiş oluşturma ve faydalı istihdam talimatları gibi katma değerli hizmetler sunmakta ve geniş tanıtım için sosyal medyayı (Facebook, Instagram, LinkedIn) kullanmakta, 300.000’den fazla Facebook kullanıcısına ulaştığını iddia etmektedir. Şu anda 300 aktif iş ilanı listelemektedir. Platform, “her şeyin Karadağ dilinde sunulmasını” bir “eksiklik” olarak kabul etmektedir. Uzun süredir faaliyet gösteren bir oyuncu olarak Prekoveze.me, kapsamlı aday desteğine odaklanmakta ve erişimini genişletmek için sağlam bir sosyal medya stratejisi kullanmakta, potansiyel olarak bazı kullanıcılar için dil engellerinin etkisini azaltmaktadır. Sosyal medya varlığı, pazardaki önemli bir farklılaştırıcıdır.

Berza Rada, “Karadağ’daki en geniş iş seçeneğini” sunduğunu ve “en güvenilir istihdam sitesi” olduğunu iddia etmektedir. Mesleğe ve konuma göre iş arama işlevselliği sunmakta ve işverenler için yapılandırılmış ücretli reklam paketleri sağlamaktadır. Platform, 50’den fazla işverenden 300’den fazla iş ilanı bildirmektedir. Bu, geniş kapsama ve güvenilirliği hedefleyen, rekabetçi ve büyüyen bir platform olup, işverenler için işe alım görünürlüklerini artırmak için net bir değer teklifi sunmaktadır.

İş arama için diğer kanallar da mevcuttur. Word of Mouth (WoM) – Montenegro Expats & Visitors Club (Facebook grubu), iş arama, iş tanıtımı, eşya satışı, kiralama ve takas için “belki de en iyi öneri” olarak vurgulanmaktadır. Bu durum, güçlü bir topluluk odaklı gayri resmi pazar yeri olduğunu göstermektedir.

Instagram ve LinkedIn ise yerel sponsorlu gönderiler ve LinkedIn’de 1000’den fazla istihdam karar vericisine doğrudan erişim sağlamasıyla dikkat çekmekte , Karadağ iş piyasasında profesyonel ağ oluşturmanın önemini vurgulamaktadır.

Careerjet.me ve Jooble.org ise çeşitli internet kaynaklarından iş tekliflerini bir araya getiren iş arama motorlarıdır ve mevcut fırsatlara konsolide bir görünüm sunmaktadır.

Karadağ İstihdam Servisi (Zavod za zapošljavanje/Biro rada), “bu ülkenin işgücü piyasası için merkezi kamu kurumu” olup, başvuru için ikamet izni gerektirmektedir. Bu, resmi, hükümet destekli bir istihdam kanalı olarak hizmet vermektedir.

Mali Oglasi Crna Gora ise “Kısa ilanlar” için bir kaynak olarak bahsedilmekte , iş ilanlarını da içeren genel bir ilan bölümü olduğunu düşündürmektedir. Son olarak,

Uluslararası İş Platformları arasında DevelopmentAid.org Karadağ ile ilgili uluslararası kalkınma işlerini listelerken , ZipRecruiter genellikle “Montenegro” başlığı altında Karadağ dışında bulunan işleri göstermekte , bu da genel Karadağ iş arayanları için doğrudan yerel alaka düzeyinin sınırlı olduğunu göstermektedir. Bu çeşitli resmi ve gayri resmi kanallar dizisi, özellikle sosyal medya ve topluluk ağlarına yapılan güçlü vurgu, Karadağ iş piyasasının oldukça dinamik olduğunu ve yalnızca geleneksel iş panolarına bağımlı olmadığını göstermektedir.

Karadağ iş piyasası, resmi çevrimiçi iş portallarını (Zaposli.me, Prekoveze.me, Berza Rada) oldukça aktif gayri resmi ve sosyal medya kanallarıyla (örneğin, Facebook’taki “Montenegro Expats & Visitors Club”, LinkedIn) birleştiren hibrit bir sistem olarak işlemektedir. Bu durum, Karadağ’da kapsamlı bir iş arama veya işe alım stratejisinin hem geleneksel dijital platformlarda hem de topluluk odaklı sosyal medya alanlarında katılımı gerektirdiğini göstermektedir. , Facebook grubunun iş arama için “belki de en iyi öneri” olduğunu açıkça belirtmektedir, bu da sosyal medyanın sadece bir reklam kanalı olmaktan öte, birincil bir pazar yeri işlevi gördüğünü göstermektedir. Ayrıca, LinkedIn’in karar vericilerle doğrudan temas için bahsedilmesi , profesyonel ağ oluşturmanın önemini pekiştirmektedir. Bu, Karadağ iş piyasasının, tamamen resmi bir ilan sisteminin düşündüreceğinden daha akışkan ve sosyal olarak entegre olduğunu göstermektedir.

Zaposli.me ve Prekoveze.me’de “Turizm” ve “Konaklama” kategorileri altında tutarlı bir şekilde yüksek sayıda iş ilanı bulunması, bu sektörlerin Karadağ’da istihdamın birincil motorları olduğunu açıkça göstermektedir. Bu durum, turizm odaklı emlak piyasası gözlemleriyle uyumlu olup, turizmdeki büyümenin doğrudan ilgili sektörlerdeki işgücü talebine dönüştüğü döngüsel bir ekonomik ilişkiyi işaret etmektedir. ve ‘teki veriler, Turizm ve Konaklama kategorilerinin diğer sektörlere kıyasla sürekli olarak en yüksek sayıda iş ilanına sahip olduğunu açıkça göstermektedir. Bu, sadece bir korelasyon değil, ekonomik yapının güçlü bir göstergesidir. Bu durum, emlak bölümündeki turizmin mülk yatırımı üzerindeki etkisi hakkındaki bulgularla doğrudan bağlantılıdır ve gelişen bir turizm sektörünün Karadağ’da hem emlak hem de istihdam piyasalarını destekleyen daha geniş, birbirine bağlı bir ekonomik tema olduğunu göstermektedir.

Prekoveze.me’nin yalnızca Karadağca dil arayüzünü bir “eksiklik” olarak açıkça kabul etmesi ve iş arama için “Montenegro Expats & Visitors Club” Facebook grubunun öne çıkması , Karadağca konuşmayan iş arayanların (gurbetçilerin) farklı bir pazar segmentini vurgulamaktadır. Bu durum, bu nişin yalnızca yerel dildeki platformlar tarafından yeterince hizmet alamayabileceğini, mevcut platformlar için çok dilli destek sunma veya yeni oyuncuların özellikle bu uluslararası demografiye hitap etme konusunda açık bir fırsat yaratığını göstermektedir. Prekoveze.me’nin dil sınırlamasıyla ilgili doğrudan ifadesi , kendi belirlediği bir zayıflıktır. İş kaynağı olarak aktif bir “Gurbetçiler ve Ziyaretçiler Kulübü” Facebook grubunun eş zamanlı olarak bahsedilmesi , anadili olmayan konuşmacıların aktif olarak alternatif kanallar aradığını ima etmektedir. Bu nedensel ilişki, bazı yerel platformlardaki dil engelinin, işgücünün bir bölümünü gayri resmi veya uluslararası odaklı kanallara yönlendirdiğini göstermektedir. Bu, açık bir pazar boşluğu ve platformlar için erişilebilirliği artırma ve gurbetçi işgücü pazarının daha büyük bir payını ele geçirme konusunda stratejik bir fırsatı temsil etmektedir.

3.5. Özel E-ticaret Platformları

Karadağ’ın dijital pazarında genel ilanların ötesine geçen özel e-ticaret platformları da gelişmektedir.

Datika.me, “Karadağ’da bir çevrimiçi mağaza” ve “E-ticaret platformu” olarak işlev görmektedir. Başlıca “Ev aletleri” (Buzdolapları, Kurutucular, Çamaşır makineleri, Ocaklar, Bulaşık makineleri, Kazanlar, Ankastre cihazlar) ve “Küçük ev aletleri” (Kahve makineleri, Su ısıtıcıları, Meyve sıkacakları, Blenderlar, Mikrodalgalar, Elektrik süpürgeleri, Saç kurutma makineleri, Isıtıcılar ve Güvenlik Sistemleri) gibi belirli ürün kategorilerinde uzmanlaşmıştır. Bu platform, geleneksel ilanlardan farklı olsa da, Karadağ’ın daha geniş e-ticaret ortamının ayrılmaz bir parçası olan doğrudan tüketiciye yönelik bir çevrimiçi perakende modelini temsil etmektedir. Elektronik ve ev eşyalarına odaklanması, ülkenin çevrimiçi perakende sektöründe genel ilanların ötesine geçerek daha niş ürün tekliflerine doğru büyüyen bir olgunluk ve çeşitliliğe işaret etmektedir.

Sortlist.com ise “Karadağ’ın en iyi E-ticaret ajanslarını ve geliştiricilerini” ve “üst düzey pazarlama ajanslarını ve danışmanlarını” bulmak için bir dizin olarak hizmet vermektedir. Bu ajanslar, “duyarlı tasarım”, “kesintisiz kullanıcı deneyimleri”, “güçlü E-ticaret çözümleri” , “dijital pazarlama”, “markalaşma” ve “stratejik iletişim” dahil olmak üzere kapsamlı bir hizmet yelpazesi sunmaktadır. Müşteri referansları, marka bilinirliği ve potansiyel müşteri yaratmada etkinliklerini sıklıkla övmektedir. Özel e-ticaret geliştirme ve pazarlama ajanslarının varlığı, Karadağ’da çevrimiçi işletmelerin oluşturulmasını, optimize edilmesini ve tanıtımını destekleyen profesyonel ve gelişen bir dijital ekosistemi ifade etmektedir. Bu durum, dijital altyapıya ve uzmanlığa yapılan artan yatırımı yansıtmakta, bu da nihayetinde ilanlar ve özel e-ticaret siteleri dahil olmak üzere tüm çevrimiçi platformlara fayda sağlamaktadır.

Datika.me gibi belirli ürün kategorileri (örneğin elektronik, ev aletleri) için özel e-ticaret platformlarının varlığı, özel e-ticaret geliştirme ajanslarının (Sortlist ) varlığıyla birleştiğinde, Karadağ’ın dijital pazarının temel ilanların ötesinde olgunlaştığını göstermektedir. Bu, çevrimiçi perakendede artan bir sofistikasyon olduğunu ve işletmelerin daha karmaşık ve özel çevrimiçi alışveriş deneyimlerine yatırım yaptığını göstermektedir. Kullanıcının sorgusu, hem ilanları hem de daha geniş e-ticareti kapsayan “sahibinden.com benzeri” siteler arayışını içermektedir. Datika.me, geleneksel anlamda bir ilan sitesi değil, yeni ürünler için bir çevrimiçi mağazadır. “E-ticaret çözümlerine” odaklanan özel ajansların varlığı , daha gelişmiş çevrimiçi perakende yeteneklerine olan talebi ve bunların gelişimini ima etmektedir. Bu durum, Karadağ’ın dijital ekonomisinde çevrimiçi pazarın çeşitlendiğini ve daha sofistike hale geldiğini, basit listeleme hizmetlerinin ötesine geçerek tam teşekküllü çevrimiçi perakende operasyonlarına doğru ilerlediğini göstermektedir. Bu evrim, genel dijital ortamın önemli bir yönüdür.

4. Pazar Dinamikleri ve Reklam Ekosistemi

Arama Motoru Hakimiyeti

Google, Karadağ’da arama motorları pazarında %97,91 gibi ezici bir pazar payına sahiptir. Yandex ve Bing gibi diğer arama motorlarının payları ise ihmal edilebilir düzeydedir. Google’ın bu neredeyse tekelci konumu, Karadağ’daki herhangi bir çevrimiçi platformun önemli görünürlük elde etmesi, kullanıcı çekmesi ve trafik sağlaması için etkili arama motoru optimizasyonu (SEO) ve Google’da hedeflenmiş ücretli reklam kampanyalarının hayati önem taşıdığını göstermektedir.

Google’ın neredeyse tam hakimiyeti (%97,91 pazar payı ), ilanlar ve pazar yerleri de dahil olmak üzere neredeyse tüm çevrimiçi işletmelerin hem organik trafik hem de ücretli reklamcılık için Google’a kritik derecede bağımlı olduğu anlamına gelmektedir. Bu durum, temel bir bağımlılık yaratmakta ve herhangi bir Karadağ çevrimiçi platformu için dijital pazarlama stratejilerinin, yerel çevrimiçi kitleye etkili bir şekilde ulaşmak ve onları etkilemek için Google merkezli yaklaşımlara (sağlam SEO, stratejik Google Ads kampanyaları) öncelik vermesini gerektirmektedir. %97,91’lik bir pazar payı, aşırı bir hakimiyet düzeyidir. Karadağ’daki herhangi bir çevrimiçi platform için bu sadece bir istatistik değil, temel bir gerçektir. Bu, bir platform Google için optimize edilmemişse, Karadağlı internet kullanıcılarının büyük çoğunluğu için fiilen var olmadığı anlamına gelir. Bu durum, tüm ilan ve e-ticaret sitelerinin yaşayabilirliğini ve büyüme potansiyelini doğrudan etkilemekte, Google’ı ülkedeki çevrimiçi görünürlük için fiili bir geçit bekçisi haline getirmektedir. Bu durum, Karadağ’da faaliyet gösteren herhangi bir dijital işletme için kritik bir stratejik değerlendirmeyi vurgulamaktadır.

Dijital Reklam Ajansları

Clutch.co ve Sortlist.com tarafından listelenen Marketbridge, Setsail Marketing, BrandLume Inc., DG Marketing, Hotspex Media gibi çeşitli reklam ve pazarlama ajansları Karadağ’da faaliyet göstermektedir. Bu ajanslar, “Reklamcılık”, “Dijital Strateji”, “Markalaşma”, “Pazarlama Stratejisi”, “Medya Planlama ve Satın Alma”, “Tıklama Başına Ödeme”, “SEO” ve “Web Tasarımı” dahil olmak üzere kapsamlı bir hizmet yelpazesi sunmaktadır. Müşteri referansları, marka bilinirliği ve potansiyel müşteri yaratmada etkinliklerini sıklıkla övmektedir. Çeşitli profesyonel dijital pazarlama ajanslarının varlığı ve faaliyeti, Karadağ’da olgunlaşan ve sofistike bir dijital reklam ekosistemini göstermektedir. Bu altyapı, karmaşık çevrimiçi kampanyaları desteklemek, ilan ve e-ticaret platformlarının hedef kitlelerine etkili bir şekilde ulaşmasını ve dijital alanda rekabet etmesini sağlamak için hayati öneme sahiptir.

Çevrimiçi Medya Pazarı Trendleri

“Karadağ Çevrimiçi Medya Pazarı Görünümü”, “Arama Motorları”, “Görüntülü Reklamcılık” ve “Dijital Video Reklamcılığı”nın yanı sıra “İlanlar”ı ayrı bir reklam formatı olarak özel olarak içermektedir. Bu rapor ayrıca, çevrimiçi medya gelirleri ve hacimleri için format bazında geçmiş veriler ve tahminler sunmaktadır. “İlanlar”ın pazar tahminlerine açıkça dahil edilmesi, bu sektörün Karadağ’ın daha geniş dijital medya ekonomisi içinde tanınan ve büyüyen bir segment olduğunu doğrulamaktadır. Bu durum, ilan platformlarının yatırım çektiğini ve ülkedeki dijital medya büyümesi için stratejik planlamanın bir parçası olduğunu göstermektedir.

Sosyal Medyanın Rolü

Facebook ve Instagram, Karadağ’da en çok ziyaret edilen web siteleri arasında sürekli olarak yer almaktadır. Emlak için Estitor ve iş ilanları için Prekoveze.me gibi platformlar, reklam ve tanıtım için Facebook, Instagram ve LinkedIn’i aktif olarak kullanmaktadır. Örneğin Prekoveze.me, 300.000’den fazla Facebook kullanıcısına ulaşma yeteneğini vurgulamaktadır. “Montenegro Expats & Visitors Club” Facebook grubu da iş arama ve diğer ilan benzeri etkileşimler için önemli bir kanal olarak gösterilmektedir. Karadağ’daki sosyal medya platformları sadece reklam kanalları değildir; önemli topluluk merkezleri ve gayri resmi pazar yerleri olarak işlev görmekte, resmi ilan sitelerini tamamlamakta ve bazen de onların yerine geçmektedir. Yaygın kullanımları, Karadağlı kitleyle bağlantı kurmayı hedefleyen herhangi bir çevrimiçi işletme için sağlam bir sosyal medya varlığının önemini vurgulamaktadır.

Facebook ve Instagram’ın Karadağ’daki yüksek popülaritesi ve ilan platformları tarafından (emlak için Estitor ; iş ilanları için Prekoveze.me ) hem reklamcılık hem de topluluk katılımı için aktif olarak kullanılması (örneğin, iş kaynağı olarak hizmet veren “Montenegro Expats & Visitors Club” Facebook grubu ), sosyal medya platformlarının önemli paralel pazar yerleri olarak işlev gördüğünü göstermektedir. Bu durum, Karadağ’da başarılı bir ilan stratejisinin, özel bir web sitesinin ötesine geçerek, topluluk odaklı işlemleri teşvik eden sağlam ve etkileşimli bir sosyal medya varlığını da içermesi gerektiğini göstermektedir. Veriler, platformların sosyal medyada sadece reklam verdiğini belirtmenin ötesine geçmektedir. , Facebook grubunu iş arama için “belki de en iyi öneri” olarak açıkça adlandırmaktadır, bu da sosyal medyanın sadece bir reklam aracı değil, ilan benzeri etkileşimler için

doğrudan bir kanal olduğu anlamına gelir. Bu önemli bir ayrımdır. “Sahibinden.com benzeri internet siteleri” arayan bir kullanıcı için, bu sosyal medya toplulukları daha gayri resmi, topluluk odaklı bir şekilde benzer bir işlevi yerine getirmektedir. Bu durum, Karadağ’daki dijital ilan ortamının geleneksel web siteleriyle sınırlı olmadığını, sosyal medya davranışlarıyla derinlemesine entegre olduğunu vurgulamaktadır.

Yerel Pazar Payı Veri Boşlukları

Küresel ilan sıralamaları mevcut olsa da , yerel Karadağ ilan platformları için (kendi kendini “en çok ziyaret edilen” veya “en büyük veritabanı” iddialarının ötesinde) özel, nicel pazar payı verileri doğrudan araştırma metinlerinde sağlanmamıştır. Bu eksiklik, kesin rekabet analizi için bir sınırlama ve Karadağ içinde tek tek platformların pazar hakimiyetini kesin olarak değerlendirmede bir zorluk teşkil etmektedir. Bir pazarın anlaşılmasında anahtar bir husus, pazar payını nicel olarak belirlemektir. Bazı Karadağ platformları “en çok ziyaret edilen” (AutoDiler ) veya “en büyük veritabanı” (Estitor ) gibi iddialarda bulunsa da, bunlar kendi bildirimleri olup, sağlanan verilerden bağımsız olarak doğrulanamamaktadır. Küresel Similarweb sıralaması sahibinden.com’u içermekte ancak hiçbir Karadağ sitesini içermemektedir, bu da küresel ölçekte daha küçük olduklarını göstermekte ancak yerel konumlarını belirtmemektedir. Karadağ ilan sektörü için bağımsız, nicel pazar payı verilerinin eksikliği önemli bir veri boşluğudur. Bu, hakimiyet değerlendirmesinin kalitatif kalacağı anlamına gelmekte olup, platformların kendi ifadelerine ve kullanıcı referanslarına dayanmaktadır; bu da rapor için önemli bir uyarıdır.

5. Sonuç ve Gelecek Görünümü

Temel Bulguların Özeti

Karadağ’ın çevrimiçi ilan ve pazar yeri ortamı, belirli sektörlere hitap eden çeşitli platformlardan oluşan bir ekosistemle karakterize edilmektedir. Genel ilanlar için Patuljak.me, Internet Oglasnik ve Oglasi.me, emlak için Estitor.com, Montenegro Prospects ve Crnagoranekretnine.me, otomotiv ilanları için ise AutoDiler.me kilit oyunculardır. İş piyasasına Zaposli.me, Prekoveze.me ve Berza Rada hizmet vermekte olup, sosyal medya kanalları da bu alanda önemli bir tamamlayıcı rol oynamaktadır. Datika.me gibi özel e-ticaret platformları, çevrimiçi perakendede artan bir sofistikasyona işaret etmektedir.

Pazar Trendleri

Pazar, özellikle emlak ve turizmde uluslararası ilginin yoğun etkisi altındadır, bu da istihdam fırsatlarını artırmaktadır. Kullanılmış araçlar gibi belirli mallar için ithalata belirgin bir bağımlılık bulunmaktadır. Önemli bir trend, sosyal medyanın yaygın rolüdür; bu platformlar sadece bir reklam kanalı olarak değil, aynı zamanda iş arama dahil çeşitli işlemler için önemli topluluk merkezleri ve gayri resmi pazar yerleri olarak işlev görmektedir. Google’ın arama motoru pazarındaki neredeyse tekelci konumu, çevrimiçi görünürlük için kritik bir faktör olmaya devam etmektedir.

Zorluklar ve Fırsatlar

Bazı yerel platformlar için temel bir zorluk, Karadağca konuşmayan kullanıcılar için potansiyel dil engelidir; bu durum, gurbetçi odaklı veya çok dilli hizmetler için ayrı bir niş yaratmaktadır. Platformlar için, özellikle arama işlevselliği ve mobil optimizasyon gibi alanlarda kullanıcı deneyimini geliştirmek, pazar payını daha da sağlamlaştırmak veya rakiplerden farklılaşmak için fırsatlar mevcuttur. Genel ilanlardaki parçalanmış yapı da konsolidasyon veya daha entegre, çok kategorili hizmetler sunma fırsatı sunmaktadır.

Gelecek Görünümü

Karadağ’ın çevrimiçi ilan ve e-ticaret pazarı, artan dijital adaptasyon oranları, devam eden dış yatırımlar ve genişleyen turizm sektörü tarafından yönlendirilen sürekli büyüme için hazırdır. Dijital altyapı olgunlaştıkça ve tüketici tercihleri geliştikçe, e-ticarette daha fazla uzmanlaşma, dijital pazarlama stratejilerinde artan sofistikasyon ve resmi ve gayri resmi çevrimiçi pazar yerlerinin sürekli birleşimi muhtemeldir. Kullanıcı deneyimini etkili bir şekilde ele alan, sosyal medyadan yararlanan ve hem yerel hem de uluslararası kitlelere hitap eden platformlar, başarı için en iyi konumda olacaktır.